Araştırmalarda Sahada Yaşanan Temel Problemlerin İncelenmesi
Araştırma verileri bütünsel olarak incelendiğinde yedi adet boyut teşhis edilmiştir. Tanımlanan boyutlar şöyledir:
İşveren
Örneklem
Anketör
Denek
Anket Tasarımı
Diğer
Boyutlara göre niteliksel araştırma veriler aşağıdaki şekilde tasniflenmiştir.
İŞVEREN
Araştırma sektöründe fiyat standartlarının oluşmamış olması
o 10 sene önce 30 $’a yapılan işlerin bugün 15 $ tekliflendiriliyor.
o 10 kalite ile 1 kalite işin katma değerinin farklılığının ifade edilmemesi
o Ucuz firmaların bel altı oyması
Yeni iktidar ve kadrolaşma sonucu inşaat firmalarından anket firmaların türemesi.
o İhalelerdeki inşaat odaklı firmaların ucuz fiyat vermesi
Müşterinin ne istediğini bilmemesi, müşterinin anket yapmak için anket yapması
Müşteri anket sürecine pek dahil olmuyor. İşini bilen müşteri işe en başından dahil olup sorguluyor. Bu çok önemli böylelikle müşteri hizmetin maliyetinin boyutunu da kendisi gözlemleyebiliyor.
İşin emek maliyetinin boyutu müşteriye yansıtılamıyor. Müşteri anlamak istemiyor.
ÖRNEKLEM
Türkiye’de ortak numarataj sistemi bulunmuyor
o Yüksek Seçim Kurulu, İstatistik Enstitüsü, Beledeyi gibi kamu kurumlarında ortak bir dilde konuşabilen veri ambarı eksikliği, tutarlı verilerin bulunamaması
o Coğrafi ve demografik nüfus dağılımı üzerinde net ve kesin bilgilerin bulunmayışı
o Temin edilen adreslerin doğru olmaması, adreslerin bulunmaması, bir noktanın birden fazla isim ile ilişkilendirilmesi
Örneklem sofistikasyonu veya örneklemin temsil etmesi
o Birçok özelliği içeren örneklem formülasyonu olduğunda istenilen nitelikte insanların bulunmasının zorlukları, buna bağlı oluşturulacak saha planın zorluğu
ANKETÖR
Profesyonel olarak bu işi benimsemiş insan bulmak zor
İkinci meslek olarak algılanmasından dolayı imaj kaybı
Genellikle insanlar işsizlik dönemlerinde anketörlük yapıyor
Piyasanın özellikle de büyük şehirlerde kullandığı anketör havuzu ortak, 100-150 civarında İstanbul’da, 500 civarında da Anadolu’da anketör mevcut.
Genellikle öğrenciler kullanılıyor ama öğrenciler ilk projelerinde titiz oluyor, bir sonraki projede işin cinliklerine kaçıyor, bu da iptal oranlarını arttırıyor, emek maliyeti artıyor.
Bugün yapılan projelerde 4000 anketten yaklaşık 1000 tanesi iptal olarak ayıklanıyor. Bu tip ‘cacık’ anketler %25 ek maliyet getiriyor.
Öğrencilerden verim almak zor, denekten gelen tepkilerle çabuk moral kaybediyorlar
Kurtarılmış bölgelerde anket yapılırken bazen anketör alıkonabiliyor. Polis veya belediye zoruyla eve girip anketörü kurtarmak zorunda kalınıyor.
Müşteri işin içine ne kadar dahil olursa, anketörden verim almak o kadar artıyor. Müşteri işin içine girdikçe anketör de kendini önemli hissediyor. Anketör eğitimine şirket yetkilisinin de aktif katılımı kaliteyi arttırıyor.
Deneyimli, dürüst ve nitelikli anketör bulmak çok zordur.
Saha araştırma iş kurallarına (örn: Sokağın sağından başla, bir apartman atla gibi) anketörün uymaması, araştırma güvenliğini tehlikeye atması
Anketörlerin sahada başı boş bırakılması, denetimsizlik, süpervizör kullanılmaması ve telefon ile kontrolün tercih edilmesi
DENEK
Özellikle kurtarılmış bölgelerde anket yapmak çok zor. Örneğin hane halkının tamamı ile görüşmeniz gerekiyor. Evin hanımı ‘kapalı’ bir bayan kapı arkasından da olsa anketi yapıyorsunuz ama telefon ile kontrol edildiğinde telefona aynı bayan çıksa bile anket yapıldığını inkar ediyor.
Denekler sorularınıza soru ile cevap vermeyi tercih ediyor.
Denekler sonrasında paranoya yapıp, suç duyurusunda bulunabiliyor. Aniden şirketinizi polis basıp hakkınızda soruşturma başlatabiliyor.
Denek fikrini değiştirip, daha sonra telefon ile arayarak verdiği cevabı değiştirmek istediğini beyan ediyor.
Denek anket sorusunda bir ürünün reklamı yapılıyor diye mevzuata aykırılık ile sizi suçlanabiliyor.
Denekler anket yapmaktan korkuyor. Sorgulandıklarını hissediyorlar. Daha sonra verdikleri cevapların başlarına iş açacaklarını düşünüyorlar.
Kimse Türkiye’de bilmiyorum cevabını vermez. Herkesin bir konu ile ilgili bir fikri mutlaka vardır. Denekler çok yanar dönerdir. :)
ANKET TASARIMI
Anketlerin dili bazen aşırı akademik kaçıyor.
Akademisyenler anket yapmayı, örneklem seçmeyi yeterli düzeyde bilmiyor. Çoğu akademisyen ise ne bulmak istediğini dahi bilmiyor.
Anket yapma tecrübesi çok önemli, anket yapa yapa soru sorma biçimleri üzerinde uzmanlaşıyorsunuz. Tecrübe eksikliği olduğu durumlarda bir de pilot çalışmadan kaçınırsanız anket ‘cacık’ forma dönüşüyor.
Dil ve sorunun yumuşatılması akademik anlamda teorinin dışına çıkması sebebiyle akademisyen revize etmekten kaçınıyor, böylece durumda günlük dilden uzaklaşan bir soru formu istenilen sonuçları vermiyor.
Soru formu sahaya çıkan anketör veya supervizör fikri alınmadan hazırlandığından gerçek hayatı yansıtmıyor.
Soru formlarının yanlış basılması
Soru formundaki açık uçlu soruların cevaplarının verimsizliği
DİĞER
DİE anket haklarını saklı tutuyor. Aslında yasal olarak anket yaparken özel sektör için DİE’den onay almanız gerekmez ama sizi bağlıyor gibi gözüküyor. Kanun sadece resmi kurumları bağlıyor. Bu nedenle saha ekibiniz faaliyetteyken polis baskını olabiliyor, bazen anketörleriniz nezarete bile alınabiliyor.Uygulamada yapılan sistematik hatalar genellikle hasıraltına atılmaktadır. Kimse işin problemlerini açığa çıkmasını istemez. Müşteri de sorgulamadığı için siz kötü bir işi çok iyi paketleyebilirsiniz. Bu nedenle bu konu ile ilgili akademik araştırmalar fazla yapılmamakta veya ön plana getirilmesi engellenmektedir.
Her şirket kendi kontrol mekanizmasını geliştiriyor. Kimisi süpervisor ile sahada kontrol yapıyor. Kimisi telefon ile aramalar üzerine odaklanıyor.
Türkiye’de anket işini gerçek anlamda yapabilen adam sayısı çok azdır!
İfade ettiğim dar bakış açısından bakarak Türkiye’de anket uygulamanın ne kadar meşakkatli bir iş olduğu izlemini edindim. Gerek deneklerin davranışsal normal olmayan tutumları gerek işin teknik boyutta hazırlanışındaki aksaklıklar bu iki değişkenin bileşkesinde uygulamaya çıkıldığında katmerleşen sorunlar anketlerin Türkiye’de ne kadar doğru yapıldığı sorusunu aklıma getirmedi demek benim açımdan eksik olur. Özellikle ankete ve sonuçlara yapılan, tecrübe kifayesi altına konan manipülasyonlar ile sonuçların geçerlilik ve güvenirlik kriterlerince uygunluğu sorgulanmaya değer. Tahmin ediyorum saha problemleri üzerine yapılan araştırmaların yetersizliği güven zedeleyecek durumların oluşmasını engellemek için hasıraltı ediliyor!.. Diyorum ve bu yazıya burada son veriyorum :)..
!..
İşveren
Örneklem
Anketör
Denek
Anket Tasarımı
Diğer
Boyutlara göre niteliksel araştırma veriler aşağıdaki şekilde tasniflenmiştir.
İŞVEREN
Araştırma sektöründe fiyat standartlarının oluşmamış olması
o 10 sene önce 30 $’a yapılan işlerin bugün 15 $ tekliflendiriliyor.
o 10 kalite ile 1 kalite işin katma değerinin farklılığının ifade edilmemesi
o Ucuz firmaların bel altı oyması
Yeni iktidar ve kadrolaşma sonucu inşaat firmalarından anket firmaların türemesi.
o İhalelerdeki inşaat odaklı firmaların ucuz fiyat vermesi
Müşterinin ne istediğini bilmemesi, müşterinin anket yapmak için anket yapması
Müşteri anket sürecine pek dahil olmuyor. İşini bilen müşteri işe en başından dahil olup sorguluyor. Bu çok önemli böylelikle müşteri hizmetin maliyetinin boyutunu da kendisi gözlemleyebiliyor.
İşin emek maliyetinin boyutu müşteriye yansıtılamıyor. Müşteri anlamak istemiyor.
ÖRNEKLEM
Türkiye’de ortak numarataj sistemi bulunmuyor
o Yüksek Seçim Kurulu, İstatistik Enstitüsü, Beledeyi gibi kamu kurumlarında ortak bir dilde konuşabilen veri ambarı eksikliği, tutarlı verilerin bulunamaması
o Coğrafi ve demografik nüfus dağılımı üzerinde net ve kesin bilgilerin bulunmayışı
o Temin edilen adreslerin doğru olmaması, adreslerin bulunmaması, bir noktanın birden fazla isim ile ilişkilendirilmesi
Örneklem sofistikasyonu veya örneklemin temsil etmesi
o Birçok özelliği içeren örneklem formülasyonu olduğunda istenilen nitelikte insanların bulunmasının zorlukları, buna bağlı oluşturulacak saha planın zorluğu
ANKETÖR
Profesyonel olarak bu işi benimsemiş insan bulmak zor
İkinci meslek olarak algılanmasından dolayı imaj kaybı
Genellikle insanlar işsizlik dönemlerinde anketörlük yapıyor
Piyasanın özellikle de büyük şehirlerde kullandığı anketör havuzu ortak, 100-150 civarında İstanbul’da, 500 civarında da Anadolu’da anketör mevcut.
Genellikle öğrenciler kullanılıyor ama öğrenciler ilk projelerinde titiz oluyor, bir sonraki projede işin cinliklerine kaçıyor, bu da iptal oranlarını arttırıyor, emek maliyeti artıyor.
Bugün yapılan projelerde 4000 anketten yaklaşık 1000 tanesi iptal olarak ayıklanıyor. Bu tip ‘cacık’ anketler %25 ek maliyet getiriyor.
Öğrencilerden verim almak zor, denekten gelen tepkilerle çabuk moral kaybediyorlar
Kurtarılmış bölgelerde anket yapılırken bazen anketör alıkonabiliyor. Polis veya belediye zoruyla eve girip anketörü kurtarmak zorunda kalınıyor.
Müşteri işin içine ne kadar dahil olursa, anketörden verim almak o kadar artıyor. Müşteri işin içine girdikçe anketör de kendini önemli hissediyor. Anketör eğitimine şirket yetkilisinin de aktif katılımı kaliteyi arttırıyor.
Deneyimli, dürüst ve nitelikli anketör bulmak çok zordur.
Saha araştırma iş kurallarına (örn: Sokağın sağından başla, bir apartman atla gibi) anketörün uymaması, araştırma güvenliğini tehlikeye atması
Anketörlerin sahada başı boş bırakılması, denetimsizlik, süpervizör kullanılmaması ve telefon ile kontrolün tercih edilmesi
DENEK
Özellikle kurtarılmış bölgelerde anket yapmak çok zor. Örneğin hane halkının tamamı ile görüşmeniz gerekiyor. Evin hanımı ‘kapalı’ bir bayan kapı arkasından da olsa anketi yapıyorsunuz ama telefon ile kontrol edildiğinde telefona aynı bayan çıksa bile anket yapıldığını inkar ediyor.
Denekler sorularınıza soru ile cevap vermeyi tercih ediyor.
Denekler sonrasında paranoya yapıp, suç duyurusunda bulunabiliyor. Aniden şirketinizi polis basıp hakkınızda soruşturma başlatabiliyor.
Denek fikrini değiştirip, daha sonra telefon ile arayarak verdiği cevabı değiştirmek istediğini beyan ediyor.
Denek anket sorusunda bir ürünün reklamı yapılıyor diye mevzuata aykırılık ile sizi suçlanabiliyor.
Denekler anket yapmaktan korkuyor. Sorgulandıklarını hissediyorlar. Daha sonra verdikleri cevapların başlarına iş açacaklarını düşünüyorlar.
Kimse Türkiye’de bilmiyorum cevabını vermez. Herkesin bir konu ile ilgili bir fikri mutlaka vardır. Denekler çok yanar dönerdir. :)
ANKET TASARIMI
Anketlerin dili bazen aşırı akademik kaçıyor.
Akademisyenler anket yapmayı, örneklem seçmeyi yeterli düzeyde bilmiyor. Çoğu akademisyen ise ne bulmak istediğini dahi bilmiyor.
Anket yapma tecrübesi çok önemli, anket yapa yapa soru sorma biçimleri üzerinde uzmanlaşıyorsunuz. Tecrübe eksikliği olduğu durumlarda bir de pilot çalışmadan kaçınırsanız anket ‘cacık’ forma dönüşüyor.
Dil ve sorunun yumuşatılması akademik anlamda teorinin dışına çıkması sebebiyle akademisyen revize etmekten kaçınıyor, böylece durumda günlük dilden uzaklaşan bir soru formu istenilen sonuçları vermiyor.
Soru formu sahaya çıkan anketör veya supervizör fikri alınmadan hazırlandığından gerçek hayatı yansıtmıyor.
Soru formlarının yanlış basılması
Soru formundaki açık uçlu soruların cevaplarının verimsizliği
DİĞER
DİE anket haklarını saklı tutuyor. Aslında yasal olarak anket yaparken özel sektör için DİE’den onay almanız gerekmez ama sizi bağlıyor gibi gözüküyor. Kanun sadece resmi kurumları bağlıyor. Bu nedenle saha ekibiniz faaliyetteyken polis baskını olabiliyor, bazen anketörleriniz nezarete bile alınabiliyor.Uygulamada yapılan sistematik hatalar genellikle hasıraltına atılmaktadır. Kimse işin problemlerini açığa çıkmasını istemez. Müşteri de sorgulamadığı için siz kötü bir işi çok iyi paketleyebilirsiniz. Bu nedenle bu konu ile ilgili akademik araştırmalar fazla yapılmamakta veya ön plana getirilmesi engellenmektedir.
Her şirket kendi kontrol mekanizmasını geliştiriyor. Kimisi süpervisor ile sahada kontrol yapıyor. Kimisi telefon ile aramalar üzerine odaklanıyor.
Türkiye’de anket işini gerçek anlamda yapabilen adam sayısı çok azdır!
İfade ettiğim dar bakış açısından bakarak Türkiye’de anket uygulamanın ne kadar meşakkatli bir iş olduğu izlemini edindim. Gerek deneklerin davranışsal normal olmayan tutumları gerek işin teknik boyutta hazırlanışındaki aksaklıklar bu iki değişkenin bileşkesinde uygulamaya çıkıldığında katmerleşen sorunlar anketlerin Türkiye’de ne kadar doğru yapıldığı sorusunu aklıma getirmedi demek benim açımdan eksik olur. Özellikle ankete ve sonuçlara yapılan, tecrübe kifayesi altına konan manipülasyonlar ile sonuçların geçerlilik ve güvenirlik kriterlerince uygunluğu sorgulanmaya değer. Tahmin ediyorum saha problemleri üzerine yapılan araştırmaların yetersizliği güven zedeleyecek durumların oluşmasını engellemek için hasıraltı ediliyor!.. Diyorum ve bu yazıya burada son veriyorum :)..
!..
Yorumlar